Сахабалардың уақып жасауы
Ислам тарихында уақып – қоғамның рухани, әлеуметтік және экономикалық дамуына үлкен үлес қосқан қайырымдылық институты. Бұл игі дәстүрдің қалыптасуы мен кең таралуына Пайғамбарымыз Мұхаммедтің ﷺ сахабалары айрықша үлес қосты. Олар Алланың разылығы үшін өздерінің ең қымбат дүниелерін уақып етіп, үмметке үлгі көрсетті.
Сахабалар уақыпты тек садақа ретінде ғана емес, сауабы үзілмейтін мәңгілік сауап көзі деп түсінді. Пайғамбар ﷺ: «Адам баласы қайтыс болғанда, үш нәрседен басқа амалының сауабы тоқтайды: жария садақа (садақа жәрия), пайдалы ілім және дұға қылатын салихалы ұрпақ» деген хадисі сахабаларды уақып жасауға ынталандырды.
Ең белгілі мысалдардың бірі – Омар ибн әл-Хаттабтың (р.а.) уақыбы. Ол Хайбардан алған ең құнарлы жерін Пайғамбар ﷺ-дың кеңесімен сатқан жоқ, мұраға қалдырмады, керісінше, оның өнімін кедейлерге, мұқтаждарға, жолаушыларға және Алла жолындағы істерге арнады. Бұл оқиға уақыптың шариғи негізін нақтылап берген тарихи үлгі болды.
Сондай-ақ, Осман ибн Аффан (р.а.) Мәдинадағы «Рума» құдығын сатып алып, оны халыққа тегін пайдалану үшін уақып етті. Су тапшылығы кезінде жасалған бұл уақып мыңдаған мұсылманның тұрмысын жеңілдетіп, Османның (р.а.) аты қайырымдылықтың символына айналды.
Әбу Талха (р.а.) да Алла жолындағы жомарттығымен танылды. Ол өзінің ең сүйікті «Байруха» бағын уақып етіп, табысын туыстары мен мұқтаж жандарға бөлуді таңдады. Бұл сахабалардың дүние-мүлікке емес, ақыретке басымдық бергенінің айқын дәлелі.
Сахабалардың уақып жасауы мешіттер, медреселер, жолдар, құдықтар мен әлеуметтік мекемелердің дамуына жол ашты. Осы арқылы ислам қоғамында өзара көмек, жауапкершілік және бірлік нығая түсті.
Қорытындылай келе, сахабалардың уақып жасауы – кейінгі ұрпаққа қалдырған өшпес өнеге. Олардың бұл амалы мұсылман баласын игілікке, жомарттыққа және қоғамға қызмет етуге шақырады. Бүгінгі күні де уақып дәстүрін жаңғырту – сахабалар жолын жалғап, сауапты істерді арттырудың маңызды жолы болып қала береді.
